Türkler, yeryüzünde yaşamaya başlayan ilk İnsan milletidir.

Türk Milleti, madde aleminde, ahsen-i takvim üzre yaratılmıştır… ve var olduğu ilk andan itibaren, medeniyet ve ilim sahibidir. Mana aleminde var olan ilk İnsan ise Muhammed(sav)'dir.

Türklerin, yer yüzünde ilk olarak yaşadıkları bölge; Anadolu ve Mezopotamya'dır.

Bu coğrafyadan, dünyanın her bölgesine hızla dağılmışlar ve dünya üzerindeki tüm halklara ve medeniyetlere öncü olmuşlardır. Sonradan var olan tüm kavim ve milletler, Türklerden ayrışan ve değişen insan topluluklarıdır. Bu toplulukların bazıları ÖZ değerlerini korumuş, bazıları ise ÖZ değerlerden koparak, farklı yapı ve zihniyetlere dönüşmüşlerdir.

Fiziksel farklılıklar ise, uzun zaman dilimleri içinde… yaşamın devam ettiği coğrafyalardaki iklim, bitki örtüsü ve hayvan yapıları (gıda besin kaynakları), enerji sistemleri gibi dünyevi etkilerin yanı sıra… toplumların düşünce, inanç ve zihniyet yapılarının fizyolojileri üzerine etkilerinden kaynaklanmıştır.

Kelam-ı Kadim'de söz edilen, "nas vahid ümmet idi" beyanı Türkler içindir. Daha sonra, vahid ümmet olan Türk toplumundan ayrışan kavimlerin dejenere olması ve bozulması üzerine Allah(cc), Nebiler gönderdiğini ve vahid olan ümmetin farklı ümmetler haline geldiğini beyan etmektedir.

"İlk insan Adem'dir" iddiası asılsızdır.

Bu iddia, Hz. Musa'nın ümmetinden bozulan siyonist/yahudi grupların dünyanın tamamına ve bütün insanlığa egemen olmak ve herkesi kendi çıkar ve hizmetleri doğrultusunda kullanabilmek için ürettikleri bir yalandır. Bu yalan üzerinden kendilerine, gerçek dışı bir değer kesb etmeye çalışmışlar… bir yandan da kendi kendilerine motivasyon sağlamak istemişlerdir.

Gerçekte, Hz. Adem ile ilgili kutsal beyanat, her birey için, kendi gövdesinin ve zihniyetinin oluşumunu anlatmaktadır. İslam Kitabına göre Adem, elçi de değildir. Adem ile ilgili kutsal metinleri, çağlar öncesine değil de kendi varlığına dinleyerek idrak eden kimse, İslam'ın ve Kamil İnsanlığın sırlarına vakıf olur ve Allah'ın davası üzere yaşamaya başlar.

Uzun bir süredir, bütün insan toplumları üzerinde hegemonya oluşturmuş olan Yıkıcı kesimler… dünya tarihini de, bilimsel gerçekleri de, itikadi değerleri de her zaman hedef almış, üzerlerini örterek saklamış ve bütün toplumları (kendilerinden olanları bile) kendi menfaatleri doğrultusunda yanlış yönlere çekmişlerdir.

Bugün tüm toplumlar, ekonomileri, devlet yönetimleri, askeri durumları ve eğitim sistemleri üzerinden esaret altına alınmıştır. Bu yöndeki en kuvvetli silahları ise Medya ve Sanat dedikleri beyin yıkama/algı/büyü yöntemidir.

Tarihin her döneminde dünya üzerinde iki taraf olmuştur:
• Türkler ve
• Türk olmayanlar.
Türkler her zaman Allah'ın yolunda ve davasında bulunarak YAPICI Tarafı, Türk olmayanlar ise Türklerin karşısında yer alarak YIKICI Tarafı husule getirmişlerdir.

Bu nedenle, Türkler, çağlar önce ilk var oldukları günden beri, Müslümandırlar.

Günümüzde ki beton teknolojisinden daha üst seviyede bir beton ile kaplı olan Bosna piramitleri, dünyada mevcut olan en yüksek piramitlerdir.

Piramitlerin altında ki labirentlerde, en az 10.000 sene önce yapılmış, dünyanın en büyük heykelleri bulundu. Piramitlerden bir tanesinin merkezinden, 4,5 metre çaında ve 28 kHz frekansta sürekli bir elektromanyetik enerji ışını bulunduğu tespit edidi.

Atlantislilere ait ileri seviyedeki ilim, Atlantisin yok olacağının bilinmesinin ardından, muhafaza edilmek üzere, Mısır'a, Makedonya'ya ve Tanrı Dağları'na nakledildi.

Maya dilinin içinde olduğu dil ailesinin, yaklaşık 16.000 yıl önce Sibirya kaynaklı bir göç dalgasıyla oluştuğu... yani Mayalar ile Sibirya'da yaşayanların o zamana dek aynı dili konuştuğu anlaşıldı.

Amerika kıtasına gelen ilk insanlar, mö. 12.000 yıl veya daha öncesinde Asya kıtasından yola çıkarak Bering Boğazı üzerinden Kuzey Amerika'ya ulaşmışlardır. Orta Amerika'dan geçerek mö. 10.000'li yıllarda Güney Amerika topraklarına ulaştıkları düşünülmektedir.

Göbeklitepe, Türk Uygarlığıdır.

Bu keşif sonucunda, Türklerin, en başından beri Anadolu'da yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Asya'ya giden Türkler de Anadolu'dan çıkmışlardır.

Avusturya Devlet Onur Nişanı Sahibi Prof. Dr. Erich Feigl, Nisan 2005, İTÜ'de verdiği konferansta şunları söylemiştir;
"Bu topraklar size ait.
Sizler Anadolu'ya Malazgirt zaferiyle yerleşmediniz. Çatalhöyük'teki arkeolojik bulgular, sizlerin 10.000 yıldan uzun süredir burada bulunduğunuzu kanıtlamaktadır."

Bir Oy Bil Devleti (mö.8500-mö.5000)

Anav Türk Kültür bölgesinde Buğday tarımının uygulanmasından sonra… Ortadoğuda da toprağın işlenmesi ve tarım üretimi başladı. Daha öncesinde "Avcı-Toplayıcı" yaşayan toplumlar, yerleşik hayata geçerek tarım yapmaya başladı.

Güney Amerika'da, Andlar'daki kuru mağaralarda yapılan araştırmalarda bulunan organik kalıntılar mö.6500'lü yıllarda bitkilerin yetiştirildiğini göstermektedir. Bu kalıntılar arasında yerel patates türleri ile fasulye ve yerel kırmızı biber türleri yağmur ormanlarından doğu bölgelerine uzanan yerlerde bulunmuştur. Bu da Güney Amerika'daki ilk tarımın Amazon bölgesinde başladığını göstermektedir.

İlk Sümer kavimleri Kuzey Asya'dan Kuzey Mezopotamya'ya yerleşmeye başladırlar.

Etrüksler, mö.5000 'lerde İskandinav bölgesinde görüldüler. Bu bölgeye göçlerin binlerce yıl zaman aldığı tahmin ediliyor.

Yangshao kültürü : Çin'in Sarı Nehir boyunca mö.5000'den mö.3000'e kadar var olan bir Neolitik kültürdür. Kültür esas olarak Henan, Şansi ve Şensi eyaletlerinde gelişmiştir.
Bu medeniyeti tesis eden; Altay Bölgesi Türkleridir.

Kuraklık sonucunda güneye göç eden Türkler, Çin'de Sarı Irmak boyuna yerleştiler ve buraya Ön Türk kültürünü taşıdılar.
Ancak bu kültürü Çinliler sahiplenmek istemektedir.

Bugünkü Xian şehri bölgesinde gelişen bu uygarlığın insanlarının; yazı yazmayı, takvim kullanmayı, metalleri şekillendirmeyi ve tekerlekli araç/kasnak gibi aletleri kullanmayı bildikleri, çanak çömlek yaptıkları, pirinç yetiştirdikleri ve ipek ürettikleri ortaya çıkarılmıştır.

2.nci Dünya Savaşı sırasında bir pilotun görmesi üzerine dünyanın haberdar olduğu yapıya "Beyaz Piramit" adı verilmektedir.

İçinde Ön Türklere ait yazıtların ve malzemelerin olduğu bilinen bu piramitin bulunduğu bölge, Çin tarafından "yasak bölge" ilan edilmiştir ve incelenmesine izin verilmemektedir.

Piramitin içinde Türklere ait semboller, heykeller, tabletler, iki metre uzunluğunda bir mumya, kurt başları, ay-yıldız sembolleri ve Oğuz Kağan'ın üç metre yüksekliğindeki temsili suretinin bulunduğu iddia edilmektedir.

Bugün "Çin Uygarlığı" olarak bilinen uygarlık, Ön Türkler tarafından kurulmuş bir Türk uygarlıklar zinciridir."

Etrüksler, mö.4000'lerde Glozel'de ve Avusturya'da yaşadılar. Daha sonra Fransa tarafında yerleştirler ve ardından İtalya'ya indiler.

Sümerler, yaklaşık olarak mö.4000-mö.2000 yılları arasında güney Mezopotamya'da yaşamış bir uygarlıktır. Dünyanın bilinen en eski uygarlıklarından birisi olarak kabul edilir.
Çoğu tarihçiye göre, Sümerler mö.5500 ve mö.4000 yılları arasında bölgeye kalıcı olarak yerleşmiş Kuzey Asya halkıdır.

Sümer şehri:
Sümer şehri, Mezopotamya'nın güney ucunda, Dicle ve Fırat nehirleri arasında, sonradan Babil olmuş, günümüzde de Irak'ın Bağdat şehrinden Basra Körfezi'ne kadar olan bölgede idi.

Sümer şehri, Sümerlerden önce yaşamış, Sümerce konuşmayan ve Sami olmayan bir halk tarafından, mö.4000-mö.2350 yılları arasında kurulmuştur.

Hz. Nuh... tufandan sonra, "tebliğ" faaliyetlerine başlamış... ve bu kapsamda oğullarına da görevler vermiştir.
Sam, Mezopotamya (Babil), Anadolu, Arap yarımadası ve civarı toplumlarına...
Ham, Kenan, Mısır, Habeş, Maşrık, güney Afrika ve civarı toplumlarına Din-i İlahi'yi tebliğ ve tesis için yetkilendirildi.

Kendisi de zaten bir Türk olan Yafes ise... Türk toplumları üzerine görevledirildi.

Yafes, bu görevlendirme programına göre... o dönemde yaşamakta olan Türk kavimlere ulaşmış... ve kendi çocuklarını da Türk kavimleri ile birlikte yetiştirip görevlendirerek, Türklerin arasında kalmıştır.

Zamanla Ortadoğu'dan önce kuzeye ve daha sonra doğuya doğru göç etmiştir. Hunlarla birlikte Tanrı dağlarında bir müddet yaşamıştır.

Yafes, her çocuğuna, aralarına katıldığı kavimlerin isimlerini vermiştir. Bir çocuğunun adını Türk koymuş, Türk isimli oğlundan torunları da, Hun, Sabir, Avar, Bulgar... gibi isimler almışlardır.

Özetle;
"Türkler, Yafes'ten türedi." mantığı doğru değildir. Doğru olan;
Yafes ve çocukları, bölgede yaşamakta olan Türk Kavimlere karışmıştır ve tebliğde bulunmuştur.

Sümerler çivi yazısını, Ortadoğu'da kullandı. Bu yazıyı muhtemelen ilk Sümer kavimleri Kuzey Asya'dan geldiklerinde kullanıyorlardı.

Kimmerler, mö.20.nci yüzyılda Kırım, Kafkaslar ve Doğu Karadeniz coğrafyasında ortaya çıkmış, mö.800'lerde yine kendileri gibi bir Türk Kavmi olan İskitler'in Kafkaslardan gelmeye başlamasıyla bölgedeki hâkimiyetlerini kaybederek Doğu Anadolu ve Güney Karadeniz hattına çekilmek zorunda kalmış, bu bölgede yaşayan Lidyalılar, Asurlar ve Urartular arasında sıkışarak zayıflamış ve mö.700'lerde bölgedeki üstünlüğünü kaybederek iki kol halinde Balkanlar ve Hazar Denizi bölgelerine göç ederek bölge halklarının içerisine karışmışlardır.

Elde edilen arkeolojik bulgular, Kimmerlerin mö.2000 ile mö.800 yılları arasında Hazar Denizi ile Tuna Nehri arasında yaşadıklarını ortaya koymuştur. En derin izlerini bıraktıkları Kırım bölgesi ise Kimmerler Medeniyetinin merkezi kabul edilir.
Zira Kırım Yarımadası, ismini bu medeniyetten almıştır.

Maya uygarlığının başlangıcının mö.2600 yıllarına dayanmakla birlikte sistemli yerleşim birimleri mö.1800'lerde başladığı sanılmaktadır.

Akalar;
• mö.2000'lerde Orta Avrupadan Yunan yarımadasına göçtüler ve burada yaşadılar.
• mö.1200'lerde Dor halkının akınlarına dayandılar ve ardından dağıldılar.
• Bir kısmı bu dağılma sırasında Anadolu'ya geçerek Iyon uygarlığının başlamasına katkıda bulundu.

At Oy Bil Devleti (mö1517-mö.879)

Etrüskler, mö.1500 'lerde Po ovasına, oradan da maden bakımından zengin olan (Etrürye) Toskana bölgesine yerleştiler.

Sümerlerden sonra ortaya çıkan Anadolu üzerinden, Kafkasya ve Doğu Avrupaya göç eden Türk toplumu. Günümüzdeki Yakut Türkleri İskitlerin devamı niteliğindedir.

Abhazlar, mö.1000 ve mö.550 yılları arasında, bugünkü Abhazya'nın Karadeniz kıyısında, özellikle modern Abhazya'nın başkenti olacak olan Pitiunt ve Dioscurias'ta ticaret kolonileri kurdular.

Türük Bil Devleti (mö.879-mö.575)

Uzak Asya'da, Tatar kökenli bir ön Türk Devleti.

Etrüksler, kuzeyde Po ovasından, Roma şehrinin güneyine kadar olabn bölgede hem karada hem de denizde üstün bir medeniyet olarak sürmüştür. mö.600 yılları en güçlü oldukları dönemdir. Bu dönemde Roma şehrini kurdular.
Şehir mö.396'ya kadar Etrükslerin kontrolünde kaldı.

Etrükslerin medeniyet kurdukları, İtalya'nın Tiber ile Arno nehirleri arasında yer alan Etruria bölgesi, eski Romalılar tarafından Etrusci veya Tusci adlarıyla tanımlanıyordu.

Etrüsk halkı ve kültürü zamanla Roma medeniyetini ve devletini oluşturdu. Roma uygarlığının, mitolojisindeki ilahlardan, hukukundan yol yapım tekniklerine kadar, kökünü hemen hemen tümüyle Etrüsk uygarlığından almış olduğu günümüzde saptanmış durumdadır.

Moğolistan'daki Güney Sibirya'da Selenge Irmağı vadisinde yapılan kazılarda bazı Hiung-nu Şanyu'larının (Hiung-nu hükümdarlarının) mezarları bulunmuştur. Ölü ile birlikte gömülmüş eşyaların arasında İran, Çin ve Yunan menşeli dokumaların bulunması Hiung-nu ile uzak ülkeler arasında ticaretin olduğunu gösterir.

Yazsaglar, bugün Macaristan olan Pannonia bölgesini kaplamıştı.

Roksalanlar, Don nehrinden Orta Avrupa'ya kadar olan bir alanda yaşamaktaydı.

Alanlar, Don Nehri ve Volga Nehri arasında kalan ve Kuzey Kafkasya'yı da kapsayan bir bölgede hakimiyet kurmuştu.

Sarmatlar bir kabile federasyonuydu ve temel olarak üç ana kabileden oluşuyordu: Alanlar, Roksalanlar ve Yazsaglar.

Sarmatların en büyük özelliği ağır zırhlı süvarileriydi; tarihçiler batıdaki şövalye tarzının Sarmatlardan gelebileceğine dair teoriler öne sürdüler.

Sarmatlar, Kırgız steplerinde ortaya çıkmış, İskit/Saka Konfederasyonunun bir bileşeni olarak İskitlerle işbirliği içinde 400 yıl yaşamışlardır.

mö.3.ncü yüzyılın başlarında Sarmatlar, Don nehrinin doğu kıyılarına yaklaşmışlar ve aynı yüzyılın sonlarına doğru da Don nehrinin batı kıyısına geçmeye muvaffak olmuşlardır. Sürekli sıkıştırılan İskitler mö.2.nci yüzyılın başlarına kadar eski imparatorluklarının yalnızca bir bölümünü, özellikle orta kısmını ellerinde tutabilmişlerdir. Böylece Kimmerlerden İskitlere geçen egemenlik, Sarmatların mö.2.nci yüzyılın başlarında İskit coğrafyasında büyük bir güç olarak ortaya çıkmalarıyla el değiştirmiştir. Böylece bu kültür coğrafyasında Sarmat dönemi başlamıştır.

Hiung-nu'lar (Hunlar) ve Çinliler arasında sınırların kabul edilmesi ile ilgili antlaşma imzalandı. Bu antlaşma, Hunların isminin geçtiği ilk belgedir.

Hunlar Çin devleti (Han Hanedanlığı) arasında Kuzey Şansi (Hiung-nu) bölgesinde gerçekleşen, Hun İmparatorluğunun kesin zaferi ile sonuçlanan savaştır.

Orta Asyanın doğusunda, bugünkü Çinin Kuzeyinde yaşayan Ön Türklerin bölgede çoğalması ve kültürlerinin egemen hale gelmesiyle birlikte birbirinden ayrı ve bağımsız yaşayan Hun kabileleri, Çine karşı zaman zaman bir araya gelerek mukavemet göstermeye başlamış ve birlik ruhu ortaya çıkmıştır. Kendi kabilesi ve bölgedeki kabilelere liderlik yapan Teoman, zamanla güçlenerek bölgede yaşayan hunları bir araya getirip mö.220 yılında Büyük Hun Devletini kurdu.

Hun İmparatoru Teoman, İmparatorluğun kurulmasıyla birlikte Kore'den Hazar Denizine kadar olan tüm bölgeye akınlar düzenleyerek hem Çin, hemde bölgede yaşayan diğer toplumların topraklarını imparatorluğuna dahil ederek güçlenmeye ve büyümeye başladı.

Hunlar, Tarih sahnesine çıkmasıyla birlikte yalnızca 50 yıl içerisinde dünyanın en büyük İmparatorluğu haline gelerek bölgeye hakim oldu. Çin'i vergiye bağlayarak "İpek Yolu"nu denetimi altına aldı ve bölgedeki diğer devletleri boyunduruğuna aldı. mö.177 yılında Hun toprakları Asya'nın neredeyse tamamını içerisine alan büyük bir imparatorluk haline geldi. Bu ilerleyiş mö.40 lı yıllara kadar devam etti.

babası: Tuvu. Bilinen ilk Hun Hükümdarı (Şanyu yada Yabgu da denir.) mö.220 ile mö.209 arasında hüküm sürdü. (ölümü: mö.209)

Çavuş oku tarihte Türkler tarafından bulunmuş ve kullanılmış bir ok çeşididir.

Çavuş oku öldürme amaçlı değildir. Temren üzerinde delikler açılmıştır. Ok fırlatıldığında delikten hızla geçen hava tiz bir ses çıkarır. Bu nedenle çavuş okuna "ıslık çalan ok ", "ıslıklı ok" veya "vızlayan ok" da denilmiştir.

Bu oktan çıkan ses hem askerlere ne tarafa yükleneceklerini anlatır hem de düşmanın moralini bozmak için kullanılmıştır.

Çavuş okunun mucidi bizzat Mete Han'dır. İlk kullanımı Mete Hanın ilk düzenli Türk Ordusunu kurmasıyla olmuştur.

Mete Han ile Han Hanedanından Çin Kralı Gaozon arasında gerçekleşen savaş, Mete Han'ın zaferi ile sonuçlandı. Çin vergiye bağlandı.

Mete Han'ın oğlu Ki-ok Chanyu döneminde Hiung-nu, Çinlilerin o zamanlardaki başkentleri Chang'an'a saldırdı.

Etrükslerin kullandığı dil, Yunanca ile karışarak değişmeye başladı ve Latince ortaya çıktı.

Çi-çi'nin Talas'a göçü (Batı Hunları).

Mete'den yaklaşık 150 yıl sonra, Hun İmparatorluğunun Aral gölü ve Batı Türkistan bölgesinde kurulan Batı Hun Devleti'nin hükümdarıdır.

Çin, zayıflayan Batı Hunlarının üzerine giderek ve kısa bir süre sonra Çiçi hanı öldürerek Batı hunlarını yıktı (ms.36).
Batı Hun Devletinin yıkılmasının ardından Hun Ardılları olarak adlandırılan küçük devletler kurulmuştur.

Büyük Hun İmparatorluğu mö.58 yılında Çiçi Yabgu ve Ho-Han-ye kardeşler arasında Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölündü.
Batı Hunlarını; Çiçi Yabgu, Doğu Hunlarını Ho-Han-Ye Kağan (Şenyu) yönetti.

Ho-Han-Ye'nin ölümünden sonra Doğu Hunları Panu ve yeğeni Pi'nin taht kavgasına sahne oldu. mö.48 yılında Doğu Hunları; Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrılmıştır. Kuzey Hunlarını Pi, Güney Hunlarını Panu yönetmiştir.

Güney Hunları yani Panu'nun yönettiği bu ülke Türk Tarih literatürüne Batı Hun İmparatorluğu olarak geçmiştir.

304 yılında kurulan ve Güney Hunlarının bir devamı olan Han (I. Chao Devleti, 304-329) Devleti, 317 yılında Çin imparatorunu esir alınca Chin Devleti ikiye bölündü.

Hazar Gölü ve çevresinde yaşayan Hunlar, 400 lü yıllarda Avrupa Hun Devletini ortaya çıkarttı.

Balamir Han idaresindeki Hun Devletine mağlup olan Doğu Got'ları, Avrupa içlerine ve Roma'ya doğru kaçmaya başladı. Böylece Kavimler Göçü adı verilen olay meydana geldi.

Bu hadise, Türklerin Avrupa kıt'asını baştan aşağıya değiştirdiği olaydır. Asyadan Avrupa yönünde hızlanan Türk Akınları, Avrupa'da yerleşik tüm halkların, kaçarak yer değiştirmesine neden olmuştur.

Kavimler Göçü, Roma İmparatorluğunun önce ikiye ayrılmasına (395), daha sonra Batı Roma İmparatorluğunun yıkılmasına (476) yol açmıştır. Kavimler göçü ile Batı Roma'nın yıkılması sonucunda "İlk Çağ" kapanmış, "Orta Çağ" başlamıştır.

Çin'in kuzeyinde Ding Ling krallığı (Wei)

Onogurlar, Macarların, Bulgarların ve Uygurların bir kısmının kökenini oluşturan Hiung-nu konfederasyonu (Hun) içerisinde yer almış Türkçe konuşan bir Türk kavmi.

"Onogur" kelimesi "On-Oğuz" kelimelerinden (10 Oğuz kavmi) köken almaktadır. Batı dillerinde Macarlar için kullanılan "Hungarus, Ungarn, Macaristan" isimlerinin kökeni Onogur kavmine dayanır.

Hazar gölü çevresinde yaşayan Hunların;
• bir kısmı Batıya doğru ilerleyerek Avrupa Hun İmparatorluğunu kurmuş,
• bir kısmı da güneye doğru ilerleyerek Ak Hun İmparatorluğunu ortaya çıkartmıştır.

Hazar Gölünde civarında yaşayan iki büyük kabile olan Uar ve Hun kabileleri birleşerek ortak yönetimle Ak Hun İmparatorluğunu kurdular. 430 yılında da yönetime Aksuvar geçti.

Zamanla bölgesinde güçlenen Ak Hunlar, İran ile mücadeleye girerek Sasanilerin bölgedeki güçünü zayıflatarak önemli ölçüde güçlendi.

434 yılında Bizans ile Margos Antlaşması imzalandı. Antlaşmaya göre;
• Bizans, Hunlara ödemekte olduğu vergiyi iki katına çıkaracak,
• Bizans, Hunlara bağlı kavimlerle görüşmeler ve antlaşmalar yapmayacak,
• Ticari ilişkiler sınır kasabalarında devam edecek,
• Bizans, elinde bulundurduğu Hun esirlerini iade edecekti.

Bizans'ın Margos Antlaşması'nın şartlarına uymaması, Bizanslı tüccarların ticari ilişkilerde sahtekârlık yaparak Hunları aldatmaları üzerine Attila, Bizans üzerine sefere çıktı. Doğu Trakya'ya kadar ilerleyen Hun ordusundan çekinen Bizans barış istedi.

Yapılan antlaşmaya göre; Bizans ödemekte olduğu vergiyi artıracaktı. Ayrıca bazı sınır kaleleri ile Tuna boyundaki kaleleri ele geçiren Attila, böylece Balkanlar'ın yolunu Hun ordularına açtı.

Bizans'ın, Hun kaçaklarını geri vermekte ağır davranması, Hun yönetimindeki bazı Germen kavimlerini kışkırtması, yıllık vergisini ödemek istememesi gibi nedenlerden dolayı Attila, yeniden Bizans üzerine sefere çıktı (447).

İkiye ayrılan Hun ordusunun bir kolu Yunanistan'a girip Teselya'ya kadar ilerledi. Attila'nın yönetimindeki diğer kol ise Sofya, Filibe ve Lüleburgaz şehirlerini ele geçirip Büyük Çekmece önlerine kadar sokuldu. Bizans İmparatoru II. Theodosius barış istemek zorunda kaldı.

Bizans elçisi Anatolyos ile Attila arasında yapılan Anatolyos Antlaşmasına göre;
• Bizans, ödediği yıllık vergiyi üç katına çıkaracak, Bizans, savaş tazminatı ödeyecek,
• Niş'de bir ortak pazar kurulacak,
• Tuna'nın güneyinde beş günlük mesafedeki yerler askerden arındırılacaktı.

Bizans üzerinde kesin egemenlik kurduğuna inanan Attila, bu sefer de Batı Roma'ya yöneldi. Batı Roma üzerine yapacağı sefere bir bahane bulması gerekiyordu. Kendisine daha önce bir nişan yüzüğü gönderen İmparator II. Valantien'in kız kardeşi Honoria'nın (Honorya) teklifini kabul ettiğini bildirdi. Çeyiz olarak da imparatorluğun yarısını istedi. Bu isteğinin kabul edilmemesini savaş sebebi sayan Attila Batı Roma seferine çıktı. İki ordu, Batı Roma'nın asker deposu sayılan Galya'nın Katalon Ovası'nda karşılaştı. Uun züren savaşın galibi olmasa da, Roma Devleti bütün imkanlarını kaybetti.

Katalon Muharebesi ya da Catalaunum Muharebesi, 20 Haziran 451'de Romalı general Flavius Aetius ile Vizigotlar'ın kralı I. Theodoric'in liderliğindeki koalisyon ordusu ve Attila tarafından komuta edilen Hun ordusu ve vasalları arasında gerçekleşen mücadeledir.
Koalisyon ordusunun çoğunluğunu Cermen foederati oluşturmuş olmasına karşın, Katalon Muharebesi Batı Roma İmparatorluğu'nun son büyük askeri operasyonlarından biriydi. Savaşın stratejik sonucunun ne olduğu günümüzde bile hala tartışılmaktadır.
Romalılar, Hunların Galya'da hakimiyet kurma girişimini durdurdu. Bununla birlikte Hunlar, Galya'nın büyük bölümünü başarılı bir şekilde yağmaladı ve Romalılarla Vizigotların ordularına oldukça ciddi zararlar verdiler.

Attila'nın İtalya Seferinde, Papa I. Leo Attila'nın huzuruna gelip, karşısında diz çökerek teslimiyeti kabul etti. Ayrıca bölgede salgın hastalıklar baş gösterince, Attila Roma Seferini durdurdu. Bir papanın önünde diz çöktüğü tek insan Attila'dır.

Attila, zaman geçirmeksizin destekten mahrum kalan ve iyice gözden düşen İtalya'ya, 452 yılında yüzbin kişilik bir orduyla Alpleri aşarak girdi. İtalya, Attila'nın karşısına bir ordu çıkaramadı. Roma Senatosu büyük bir korku içine düştü ve hemen barış görüşmeleri için, Papa I. Leon başkanlığında bir heyeti Attila'ya gönderme kararı aldı.

496'dan sonra yaşanan iç karışıklıklar ve taht mücadelerinin ardından, dönemin hükümdarı İmek, Avrupa'dan çekildi.

503 yılında Doğu Avrupa'ya ulaşmışlardı. Sabirler, Sabarlar ya da Suvarlar, 6. yüzyılda Batı Sibirya ve Kuzey Kafkasya civarında ortaya çıkan bir Türk topluluğu. Sabirler, Hun sonrası dönemde Kafkaslara gelmiş, daha çok Güney Kafkaslara sarkarak kendilerinden söz ettirmişlerdir. Bu topluluğun geliş yeri Batı Sibirya'dır. Göç etmeyen kısım yerinde kalmış ve sonradan Sibirya bölgesi adını Sabirlerden almıştır. Sonraki dönemin delillerinin Türk olduğunu gösterdiği bu kavmin, Macarların atası olduğu dair de bulgulara rastlanmıştır.

Türklerden korunmak amacıyla, Kafkas Surları'nın İranlı Hüsrev tarafından dikilmesi

Ergenekon destanında bahsedilen, kaybolan Orta Asya Türklerinin 400 sene sonra yeniden ortaya çıkışı.

Bumin Kağan, Batı Vey (Tabgaç) Devletine vergi ödedi.

Bumin Kağan, 546 yılında Cücenlere (Avarlar) karşı çıkmış olan Tielelerin (ya da Töleslerin) ayaklanmasını bastırdı ve onları itaat altına aldı.

Hazarlar, güney Rusya'da varlık göstermeye başladılar.

Bumin Kağan önderliğinde ayaklanan Göktürkler, bağlı oldukları Cücenleri yenerek bu devletin Asya'daki varlığına son verdiler. Cücenler, bundan sonra... Sabar ile birleşerek ve Karadeniz'in kuzeyinden Avrupaya göçerek 8.nci yy'a kadar varlığını sürdürdü. Cücen ve Sabarların Avrupa'daki varlığını Frank kralı Şarlman sona erdirdi.

Bumin Kağan, Haziran 551'de Prenses Chang'le ile evlenmek suretiyle Batı Vey hanedanı ile akrabalık kurdu.

Tu-kiulerin (Türkütler/Göktürkler) Rouran (Cücen/Avar) egemenliğe karşı ayaklandı. Birinci Göktürk Kağanlığı kuruldu.

Bumin Kağan veya İllig Kağan (d:490-ö:Mart 553): 552'de Türk adıyla kurulmuş ilk devlet olan 1.Göktürk Kağanlığı'nın kurucusudur. Göktürk Devletinin kurulduğu yıl yada ertesi yıl ölmüştür. Göktürklerin ilk kaanı İtemi Yabgu olmuştur.

Bumin Kağan, Ocak 552'de Huai-huang'ın kuzeyinde Cücenlere ağır ve ani bir darbe vurarak bu devleti ortadan kaldırdı. Cücen Kağanı A-na-kuei intihar etti. Böylece Bumin, uzun süre bağlı kaldıkları bu federasyonu çökertti ve Ötüken merkezli Göktürk Kağanlığı'nı kurdu.

558 senesinde balkanlara yerleşen Avarlar, Bizans'ı düşman kabul ettiler.

Ak Hunlar (Eftalitler)'ın büyümesi, bölgedeki başka bir Türk Devleti olan Göktürklerin kurulması ve büyümesine kadar devam etti. Göktürklerin güçlenerek bölgeye hakim olması ve Sasanilerle ortak hareket etmesi neticesinde giderek güçlendi ve Göktürk ile Sasaniler birleşip Ak Hunları yıkarak topraklarını paylaştılar.

Avrupa Hun Konfederasyonunun 454 yılında dağılmasından yaklaşık yüzyıl sonra, Ak Hun kabilelerinin başlattığı bir göç dalgası sonucunda da, Türk dili konuşan halkların oluşturduğu ‘Avarlar' adında yeni bir Kağanlık, Avrupa Hunlarının yerini almıştır.

Avar Kağanlığı, Avar İmparatorluğu veya Avar Devleti, bugünkü Macaristan, Ukrayna, Slovakya, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Hırvatistan, Slovenya, Avusturya, Romanya ve Sırbistan topraklarında 562-823 yılları arasında hüküm sürmüş Avar devleti. Devlet Avar Kağanı I. Bayan tarafından kurulmuştur.

Mukan Kağan'ın kızı (Prenses Aşina) Çin imparatoru ile evlenerek bu ülkenin imparatoriçesi oldu. Mukan Kağan, kızının bu evliliğini iyi kullanarak Çin'in zenginliklerinin kendi ülkesine akmasını sağladı.

Avarlara ilk saldırı Göktürklerden geldi.

Göktürkler ve Bizans, Sasanilere karşı ittifak yaptı.

Doğu Göktürk İmparatorluğunun yıkılmasıyla ortaya çıkan büyük Türk Devletleri, Türk kültürünü ve varlığını Orta Asya'dan Ortadoğu ve Avrupa'ya doğru genişletmiştir.

Göktürk İmparatorluğunun yıkılmasıyla, devletin doğu kanadının yabgusu İşbara ile batı kanadın yabgusu Tardu arasında anlaşmazlık meydana geldi. Bunun üzerine devlet doğu ve batı olarak bölündü.

600 yılında çıktığı Çin seferinin kötü sonuçlanmasıyla, Töleste yaşayan Türk boyları devlete isyan etti ve 603 yılında Tardu öldürüldü. Tardu'nun ölümünden sonra yerine geçen Çu-Lo Kağan, Çin (Suy Hanedanı) ile işbirliği yaptı ve Çin'de yaşamaya başladı.

Avarların İstanbul'u birinci kez kuşatması.

Avarlar, Sasaniler ile birlikte İstanbul'u ikinci kez kuşattı. Ağır kayıplar sonucunda gerileme dönemine girdi.

Batı Göktürk Kağanlığı'nın Çin egemenliğine girmesi

Doğu Göktürk Kağanlığı, 50 yıl sürecek Çin egemenliği altına girdi. Bu süreçte Çin'e karşı yaşanan ayaklanmalar kanlı şekilde bastırıldı. Bunların en etkilisi Kürşad ve 39 çerisinin kalkıştığı ayaklanmadır.

Hazar Kağanlığı ya da kısaca Hazarlar, 7.nci ve 11.nci yüzyıllar arasında; Hazar Denizi'nin çevresinde; Van Gölü'nden, Karadeniz kıyılarından, Kiev'e; Aral Gölü'nden, Macaristan'a kadar olan geniş topraklarda hüküm sürmüş, Doğu Avrupa'da düzenli bir Türk devletidir.

Batı Göktürk Kağanlığı'nın On-ok ve Tuğluk urukları arasındaki iç savaşı sonlandıran boylar meclisi antlaşmasıdır. İli Nehri Antlaşması'na göre İli Nehri bu iki uruk arasındaki sınır kabul edilmiştir. (Batıda On-Ok'lar, doğuda Tuğluk'lar) Bu durum da çok devam etmemiş ve Batı Göktürklerinin parçalanmasından sonra, ortaya Türkeş Kağanlığı çıkmıştır. Daha sonra bu devlet içerisinde de ayrılıklar baş göstermiş; bu iki uruk birbirinden ayrışarak "Sarı Türgişler" ve "Kara Türgişler"i oluşturmuştur. Birçok araştırmaya göre, daha önce bunlardan ayrılarak batıya giden Tuğluk beyleri burada Büyük Bulgar Hanlığı'nı kurmuştur.

Göktürk prensi Kürşad'ın Çin sarayında ihtilal denemesi.
Türk hakanlarının soyundan gelen Prenslerde genellikle Çin'de görevlendirilerek asimile ediliyordu. Türk Hakanı Yehu'nun oğlu olan Kürşad da, Çin sarayında muhafız olarak görev yapıyordu. Bu cesur Türk prensi, Çin İmparatoru'na karşı bir ihtilal düşünüyordu. Kendisi gibi cesur 39 arkadaşıyla birlikte hareket ederek İmparatoru öldürmek için plan yaptı. Amacı İmparatoru sarayın dışında bir fırsatını bulup öldürmekti.
İmparatorun Şehre ineceğini öğrenen Kürşat, şehirdeki hazırlıklarını yaptı ancak gece kopan fırtına nedeniyle planı bozuldu. Kürşad, planı bozulsa da amacına ulaşmak düşüncesindeydi. 39 arkadaşıyla birlikte Çin sarayını basan Kürşat ve çeri'leri, efsanevi bir mücadele göstererek yalnızca 40 kişiyle Çin ordusuyla savaştı (639). Çin tarih kaynaklarında bile Kürşat ve 39 Çeri'sinin yüzlerce Çinli askeri öldürdüğü kaydedilmiştir.
Kürşad, bu girişiminde başarılı olamasa da, Türk'lüğün yenilmez ruhunu ve esir edilemez karakterini bir kez dağa belleklere kazıdı. Kürşad'ın bu efsanevi mücadelesi, diğer Türk boylarını da ateşleyerek mukavemetlerini ateşleyici bir güç oldu.

Dağınık ve bağımsız oldukları dönem.

(?-?) Dede Korkut (Korkut Ata), Oğuz Türklerinin eski destanlarında yüceltip kutsallaştırılmış; bozkır hayatının geleneklerini ve törelerini çok iyi bilen, kabile teşkilatını koruyan yarı-efsanevi bir bilgedir ve Türkler'in en eski destanı olan Dede Korkut Kitabı'ndaki hikayelerin anlatıcısı ozandır.

Batı Göktürk kağanı Uluğ İşbara (Ho-Lu), Türgişler ve Karlukların yardımıyla Çin ile mücadele etse de yenildi. 658-659 yıllarında Çinli general Su Dingfang kağanlığa son verdi. Batı Göktürkler 660 yılından 681 yılına kadar Çin baskısı altında yaşamıştır.

Emevilerin Maveraünnehir'e ulaşması ve Buhara'yı kuşatması.

Paralı Türk askerlerinin (Memlûkler) Emevi ordularında görülmeye başlanması.

(680), Aşina kabilesinden Kutlug, kardeşi Kapagan ve akıl hocası Bilge Tonyukuk ile İkinci Göktürk (Kutlug) İmparatorluğunun ilk adımlarını attı.
Kutlug, Çin'e isyan ederek, Ötüken'i başkent ilan ederek kağanlığını örgütledi. Bu sebeple Devleti Toplayan anlamına gelen İl-Teriş ünvanını aldı. Kardeşi Kapagan'ı Şad, akıl hocası Bilge Tonyukuk'u veziri ilan ederek ordu ve siyasetin başına getirdi.
Kutlug (İlteriş) Kağan, Türk coğrafyasında yaşayan Türk topluluklarının bütünlüğünü ve Türk Birliğini sağladı. Devlet düzenini oturtan İlteriş Kağan, Çine sayısız sefer düzenledi. Bu yoğun seferler ile Çin hanedanlığı üzerinde baskılarını arttırdı. Öyle ki bir seferde 23 Çin şehrini ele geçirip Okyanusa kadar ilerlediği Çin kaynaklarında geçmektedir.
Kendi yönetimi altında toplanmak taraftarı olmayan Kırgızlar, Türgişler ve Basmilleri baskı altına alarak, itaatlerini sağladı. Birliğe katılmayı reddeden Karluklar ve Oğuzlar'ın üzerine sefer düzenleyerek cezalandırılarak ta olsa Türk birliğine katılmaları sağlandı ve Türk Birliğini tam anlamıyla kurmuş oldu.

Kapagan döneminde sağlanan Türk birliği ve Çin üzerine kurulan baskı ve elde edilen başarıların yanında yaptığı Tarım reformları ile yönettiği Türk toplumunun refah seviyesini de yükseltti. Gerçekleştirdiği Tohum ıslahı ve Çin'in kullandığı tarım teknikleri kullanarak tarım alanında büyüyen, Devletiyle, Toplumuyla, Kültürüyle muazzam bir Türk Medeniyeti kurulmasını sağladı.
Kapagan Kağan, 25 yıllık yönetiminde Devletinin hakimiyet alanını genişletti, Türk toplumunun hem ekonomik, hem kültürel alanlarda gelişmesini sağladı. Kapagan kağan, Dokuz Oğuz boylarından biri olan Bayirku ile yaptığı mücadele neticesinde 716 yılında öldürüldü.

Kül Tigin, tahta geçmesi için kardeşi Bilge'yi destekledi. Bilge Yabgu oldu, Kul Tigin ise Orduların başına geçti. Devletin kuruluşunda ve yükselişinde büyük hizmetlerde bulunan Tonyukuk Bilge döneminde de vezirlik görevine devam etti.

Bölgesindeki hakimiyeti askeri ve politik olarak kontrol altında tutmak isteyen Çin, Türk'lerin yaşadığı Ötüken çevresinde yeniden güçlenen Türk Devletini iç karışıklıklar ile zayıflatmak düşüncesinden Bilge Kağan döneminde de vazgeçmedi. Bilge Kağan, Çin'in bu tutumunu karşılıksız bırakmamak için Cezalandırmak amacıyla Çin'in üzerine yürüdü. 720 yılında Çine saldıran Bilge Kağan, Çin'in Kuzey bölgesindeki topraklarını ele geçirerek Türk Devletinin sınırlarını Kuzey-Doğu tarafına doğru daha da genişletmiş oldu.

Bilge Kağan döneminde Kutlug Devletinin sınırları Şan-Tung ovasından İç Asya'da Karaşar bölgesine, kuzeyde Bayırku sahasından Ani Irmağı çevresi ve Batı Demirkapı'ya (Ceyhun ırmağı yakınlarında, Semerkand-Belh yolu) kadar ulaştı.

Bilge Kağan, Kitanlara karşı kazandığı savaştan sonra bakanı Buyruk Çor tarafından 734 yılında zehirlenerek öldürüldü. Çin için çalışan Buyruk Çor, Bilge Kağan'a ihanet etti ancak Bilge Kağan hemen ölmedi. Hasta halde yatarken kendisini zehirleyen Buyruk Çor ve yardımcısını öldürdü ancak hastalığından kurtulamayarak vefat etti.

Bilge Kültür ve Medeniyete çok önem verirdi. Bugün Orhun yazıtları olarak bilinen taş yazıtların çoğu Bilge Kağan döneminde meydana getirildi. Yazı ve Töre'nin yayılması ve Türk Kültürü'nün yozlaşmaktan uzat tutmak amacıyla pek çok faaliyette bulundu. Bilge Kağan, Bozkır hayatı yaşayan Türk topluluklarını Şehir düzenine geçirmeyi çok arzuluyordu. Yerleşik bir yaşam ile şehir düzeninde geçirmek düşüncesindeydi. Tonyukuk bu düşünceye karşı çıkarak Bilge Kağan'ı engelledi. Tonyukuk,
"Türkler avcılık yapan savaşçılardır, güçsüzken dağınık yaşar, tehlikelerden uzak durur, güçlenince ortaya çıkar ve mücadele eder. Nüfus olarak Çin'e karşı çok az sayıdayız. Kale surları içerisine girersek mağlup olur varlığımızı sürdüremeyiz"
diyerek Bilge Kağan'ı bu düşüncesinden uzaklaştırdı. Bunun yanında Budizm'e ilgi duyan Bilge Kağan, tapınaklar yaptırarak Türk Toplumunu Budizm inanışına yöneltmeye çalışsada Tonyukuk bunada engel olarak Budizmin Türk Kültürüne zarar vereceği ve Türk toplumunun yaşamını olumsuz etkileyeceği düşüncesiyle olumsuz düşüncesini belirterek Bilge Kağan'ın bu düşüncesine de engel oldu .

Bilge Kağan'ın ölümünden sonra Türk Devletinin yönetiminde karışıklıklar baş gösterdi. Türk Devletinin kararlı ve istikrarlı yönetilememesi nedeniyle bağlı bulunan ve daha önce defalarca isyan eden topluluklar birleşerek başkaldırdılar.
Basmiller, Karluklar ve Uygurlar birleşerek Basmil liderini Kağan ilan ettiler (742) Daha sonra Uygurlar Basmilleri'de ortadan kaldırarak Ötüken'e hakim oldular (745) Uygurlar'ın hakimiyeti sağlamasıyla Kutlug İmparatorluğu son bulmuş, Uygur İmparatorluğu tarih sahnesindeki yerini almıştır.

Karluklar, 2.Göktürk Devletine katıldı.

Emevilerin Maveraünnehir'i alması.

Hazar-Emevi Savaşı, Hazarların Kafkasya'yı kaybı.

Türgiş Sultanı Sulu Kağan, Emevileri yenilgiye uğrattı.

Ötüken'de Orhun Anıtları - Tonyukuk yazıtı dikildi.

Ötüken'de Orhun Anıtları - Kül Tigin yazıtı dikildi.

II. Göktürk Devleti Kağanı Bilge Kağan (683-734)'ın ölümü.
Göktürk Yazıtları Bilge Kağan döneminde yazılmıştır.
Bilge Kağan döneminde Göktürk Devleti'nin sınırları Çin'in Şan-Tung ovasından, İç Asya'da Karaşar bölgesine, kuzeyde Bayırku sahasından Ani Irmağı çevresi ve Batı Demir Kapı'ya (Ceyhun Irmağı'nın yakınında Semerkand-Belh yolu üzerinde) kadar ulaştı.
Amcası öldüğünde yerine geçen oğlu İnal'ı devirerek 32 yaşında 716 yılında Göktürk Devleti'nin başına geçti. Devletin yönetimini ele alan Bilge Kağan'ın ilk işi iyi bir yönetim oluşturmak oldu. Bunun için, ordunun başına 31 yaşındaki kardeşi Kül Tegin'i, vezirliğe de Tonyukuk'u getirdi.
Önce veziri Tonyukuk'u sonra kardeşi Kül Tegin'i kaybeden Bilge Kağan'ı, Çinlilerle işbirliği yapan bakanı Buyrak Cor (Buyrukçur) zehirledi. Bilge Kağan, 25 Kasım 734'de öldü.

Ötüken'de Orhun Anıtları - Bilge Kağan yazıtı dikildi.

Hazar-Emevi Savaşı, Hazarlar mağlub oldu.

İkinci Göktürk Kağanlığı'nın ayaklanan Uygurlar, Karluklar ve Basmiller tarafından yıkılması

Göktürk İmparatorluğu ortadan kalkınca, 743 yılında Basmillerin idaresinde yeni bir devlet kuruldu. Uygurlar bu Basmil Kağanlığı'nın Sol Yabgusu, yani doğu Yabgusu; Karluklar ise, Sağ Yabgusu, yani batı Yabgusu oldular. Bu yeni devlet, tam bir federal devlet biçimindeydi.

744 yılında Uygur Yabgusu, Basmil Kağan'ını mağlûp ederek kendini kağan ilân etti. Kağanlık unvanı olarak da Kutluk Bilge Kül Kağan unvanını aldı. Böylece Uygur Kağanlığı kurulmuş oldu.

Uygurlar (Uygur Devleti), Şehir hayatına geçen ilk Türk Devleti olmasının yanında tarih, sanat ve kültürel yönlerden büyük bir medeniyet kurmuş ve günümüze kadar varlıklarını devam ettirmişlerdir.

Uygurlar, kadim Türk tarihinin önemli parçalarından biri olan ve Türklerin en eski topluluklarından olan Töles'lerin bir boyudur.

Uygurların Ana yurtlarının Orhun ve Selenga vadileri olduğu tespit edilmiştir. Varlıklarını Büyük Hun İmparatorluğu döneminden beri bu bölgede idame ettiren Uygurlar çoğu zaman Dere Beyliği şeklinde kabileler olarak yönetilmiş, kimi zaman kabileler federasyonlarla birleşerek ortak kültürü paylaşmış ve gerek Çin, gerekse bölgesindeki diğer bölgesel güçlere karşı kendilerini korumuşlardır.

Hun döneminin sona ermesi ve Göktürk olarak tabir ettiğimiz Türk Birliğinin oluşmasıyla ortaya çıkan Büyük Türk Federasyonu döneminde sahip oldukları beylik Türk Birliğine İlhak edilmiştir. 680 yılına gelindiğinde Asyadaki Türk Birliği yeniden kuruluyordu.

Göktürk Devletinin 657'de tamamen yıkılmasıyla Çin boyunduruğuna giren ve Türklerin 23 yıl süren Çin Esareti, 680 yılında ortaya çıkan İkinci Göktürk Devleti (Kutluklar) ile Türk Dünyası kabuk değiştirmeye başlamıştı.

35 yıl boyunca Göktürk hakimiyeti altında kalan Uygurlar, Göktürklerin zaman içerisinde güç kaybetmesiyle isyan ederek 716 yılında tekrar kendi yönetimlerini oluşturdular.

Bu ayrılıktan sonra Göktürklerin giderek zayıflaması ve Göktürklere bağlı olan diğer güçlü kavimler olan Basmıl ve Karluklarında kendilerine katılmasıyla güç kazandılar. 743 yılında kurulan Kağanlığın sol yabguluğu (Doğu yabguluğu) Basmiller, sağ yabguluğu (Batı yabguluğu) Karluklar tarafından idare edilmekteydi.

Uygurlar, yeni kağanlık döneminde Göktürklere karşı birlikte hareket ettikleri Basmıl ve Karluk boylarıyla mücadele içerisine giriştiler. Bu mücadeleyi kazanan Uygurlar, Basmıl ve Karluk boylarını mağlup ederek kağanlığın yönetimini ele geçirdi.

Uygurlar, bu döneme kadar Dokuz Oğuzlar olarak anılmaktaydı. Dokuz Oğuzlar dokuz ayrı oğuz boyundan meydana gelmekteydi. 744'deki bu mücadele neticesinde Basmil ve Karluk boylarınıda kendilerine katarak toplamda 11 boya ulaştılar. Daha önceki birliklerinin adı olan Dokuz Oğuz ifadesi, iki yeni boyunda katılımıyla Uygurlar (Akraba ve müttefikler) olarak geçmeye başlamıştır.

Uygurlar, Çinlilerle yaşadıkları etkileşim sonucunda Maniheizm dinini benimsemişlerdir. Bu din savaşmayı ve et yemeyi yasakladığı için tarımsal üretime başlamışlar ve buna bağlı olarak yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti olmuşlardır.

Mimarisi gelişmiş olan bu devlet çivicilik sanatında bir hayli gelişmiştir. Moğolların Türkleşmesinde etkili olmuşlardır.

İlk Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar'la mücadele etmişlerdir.

18 harfli Uygur Alfabesine sahip olup hareketli matbaayı kullanmışlardır. Tore adındaki devlet kanunlarını yazılı hale getirmişlerdir.

Uygurların sonunu getiren şey ise Çinlilerin Türklere bulaştırdığı Maniheizm dini olmuştur. Bu din Uygurları sanat ve ticarette geliştirmiştir lakin dinlerinde, savaş tamamen yasak olduğu için tarihi boyunca savaşçı olan Türklerin savaşçı kişiliklerini kaybetmelerini sağlamıştır. Böyle olunca Uygurlar askeri yönden çok güçsüzleşmiştir.

Devlet otoritesi kaybolan Uygurlar, kurdukları muazzam medeniyetin yıkılmasıyla geniş kütleler halinde göç etmeye başladılar.

Bu yoğun göç hareketlerinden Kansu bölgesine göç eden Uygur topluluklarına "Sarı Uygurlar", Turfan bölgesine göç edenlere ise "Turfan Uygurları" ünvanı verilmiştir.

Çinlilerin Orta Asya'ya girişi.

Türk (Karluklar) ve İslam Ordularının müttefik olarak katıldıkları ilk savaş. Çok önemli sebep ve sonuçları barından bu savaş, özellikle Türklerin İslam'a katılmasına da hız vermiştir.

751 yılına gelindiğinde, hem İslam Tarihi hem de Türk Tarihi için çok önemli bir savaş meydana geldi. Tarih kayıtlarında Talas Savaşı olarak geçen bu mücadelede Asyanın içlerine ilerlemek isteyen Araplar Çine kadar ilerlemişti. Tarihin bu ilk Arap-Çin savaşı, aynı zamanda Araplar ile Türklerin ilk teması niteliğini taşıyordu. Bayan Çur, bu savaşta Arap'ları destekleyerek kendisine bağlı olan Karlukları Arap ordusuna yardıma göndermiştir. Araplar, bu savaşta muhakkak ki Karluklarında yardımı ile Çin'i ağır bir mağlubiyete uğratarak Çin'i asyanın içlerinden çekilmeye mecbur bıraktı. Uygurlu halkı Turfan bölgesindeki Karaşar-Beşbalıg şehirlerine göndererek burada nüfuz kazanmayı amaçlayan Bayan Çur, Çin'in Talas savaşını kaybetmesiyle neticesinde iç asya ve Turfan bölgesinden tamamen çekilmesiyle bu bölgeye tamamen hakim hale gelerek Turfan bölgesindeki tarım ve ticaretin ev sahibi oldu. Çin'inde bölgeden çekilmesi ve Çin tehdidinin ortadan kalkması Uygurların, tarım ve ticaret ile ilgilenerek refah seviyelerini yükseltmesine olanak sağlamıştır. Uygurlar, böylece ticaretin bir gereği olarak şehir yaşantısına geçerek yerleşik düzende yaşamaya başlamışlar, refah seviyelerinin yükselmesiyle de eğitim, sanat ve kültüre daha çok zaman ayırmışlardır. Bu nedenle Türk tarihinde şehir hayatına ilk geçen toplum Uygurlar olmuştur. Çin, Talas savaşındaki ağır mağlubiyetten sonra iç karışıklıklar yaşamaya başladı.

Taryat Yazıtları ya da Terhin Yazıtları : Moğolistan'ın Arhangay ilinin Doloon Mod bölgesindeki Terhin Irmağı'nın yakınlarında bulunan Orhun alfabesi ile yazılan Uygur yazıtlarıdır. Bu yazıt Uygur kağanı Bayan Çor Kağan tarafından sekizinci yüzyılın ortalarında (muhtemelen 753-760 arasında) taşa işletilmiştir.

Hazar-Emevi Savaşı, Hazarlar daha önceki mağlubiyetin intikamını aldı.

Kadim Türk çağlarında Karluklara "Üç Oğuz" yani "Üçboy" da denilmiştir. On Oklar (Batı Oğuzları) soyundan gelen Karluklar, Türgiş Devleti'ni bertaraf ederek Batı Türkistan'da devlet kurdular. Karluklar Talas Muharebesi'ne kadar Karluk Devleti olarak devam etti. Daha sonra Karahanlılar'a dönüştü. İslamiyeti kabul eden ilk Türk topluluğudur.

Hazarlar'ın Gotlar üzerine hakimiyeti.

Karluklar, Karahanlı Devletine katıldı.

Kültür ve ticaret bakımından gelişen Uygurların savaşçılık tarafları zayıflamıştı. 840 yılında, Uygurların kuzeybatı kısımlarında yaşayan Kırgızlar, 100 bin kişilik atlı kuvvetleri ile, Uygur başkentine baskın düzenleyerek kağanlarını öldürüp, halkı kılıçtan geçirdiler. Bu şekilde Bayan Çur ve Kutlug Bilge Kağan zamanında uğradıkları saldırıların intikamını korkunç bir şekilde almış oldular. Bu baskından kurtulan Uygurlar, canlarını kurtarmak için çeşitli yönlere dağılmak zorunda kaldılar.

Karluklar (Üç Oğuzlar)'dan gelen Karahanlılar, 9.yy'dan 13.yy'a kadar yaşamış, Türk Tarihinin orta asyadaki temsilcisi olmuş, İslamiyeti kabul ederek ilk Müslüman Türk Devleti olmuşlardır.

Türk Devletlerinin Asya'nın içlerine yayılması ve tüm Asya'nın Türk Yurdu haline gelmeye başladığı dönemde Orta Asya iki büyük Türk devletine ev sahipliği yapıyordu. Büyük Göktürk Devletinin yıkılmasıyla küllerinden vücut bulan Uygurlar ve tarihleri boyunca itaat etmeyen, Türk Devletlerine bile boyun eğmeyen, zaman zaman hakimiyet altına girmişse de bunu kabullenemeyen ve sonunda kendi Devletlerini kuran Karluklar.

Uygurlar Manihaizm inancıyla zayıflayıp diğer bir Türk boyu olan Kırgız'ların Süvarilerle donanmış istilacı ordularına yenilince devletsin kalan Uygurlu Türk Boyları yeniden Gök Çatı altında bir medeniyet inşa etmeye teşebbüs ettiler. Büyük bir cengaver ve saygın bir lider olan "Arslan Kara Han", bu yeni medeniyetin temellerini attı ve Uygurlu tüm Türk boylarının liderliğine geçerek kendisini Türk Dünyasının "Büyük Kağan'ı" ilan etti.

Önce önde gelen Türk Boylarından ÇİĞİL, YAĞMA ve TUHSİ boyları Kara Han'a biat etti. Bu büyük birlikteliğe Karluk Devleti de katılarak Arslan Kara Han'ın liderliğini kabul ettiler. Türk Coğrafyasında yaşayan diğer büyük ve küçük boylarda Kara Han'ın büyük kağanlığını kabul ederek Büyük Karahanlı Devletini kurdular.

Türk Kültüründe her yön bir renk ile tasvir edilirdi. KARA Kuzey, KIZIL Güney, GÖK Doğu, AK Batı olarak anılırdı. Arslan Kara Han kendi unvanını Devlet İsmi olarak belirledi ve Türk Coğrafyasının kuzeyinde vücut bulan bu hareketin adı da, liderinin unvanı gibi KARA oldu. Artık Bozkırlar 370 Yıl Türkleri bu unvanla anacaktır.

1042 yılında Karahanlılar Devleti Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölündüler.
• 1042-1212 Batı Karahanlı Devleti
• 1042-1211 Doğu Karahanlı Devleti
• 1042-1212 Fergana Karahanlı Devleti

1211 yılında Doğu Karahanlılar Karahıtay Devletinin hakimiyetine girdi.

1141 yılında Batı Karahanlı Devleti, Karahıtaylar'ın istilasına uğrayınca, Fergana'da merkezi Özkend olmak üzere müstakil bir Karahanlı devleti kuruldu. İlk hükümdarı, Gelâleddünye ve'd-dîn Hüseyin bin Hasan olup, Fergana kağanları, Türkçe Tuğrul Kara Hakan unvanını taşırlardı. Unvanlarında Türk kelimesi de kullanan Fergana Kağanlığı, 1211 veya 1212 senelerinde, Muhammed Harezmşah'ın tâbiiyetine girdi. Doğu Karahanlının otorite boşluğu sebebiyle Fergane havzası ve Kaşgar çevresi bir süre Karahanlı sülaleleri tarafından bağımsız yönetildi. Ama Selçuklu daha sonra da Karahitayların egemenliğinde Fergana Karahanlıları yok oldular.

840 yılındaki Kırgız baskınından kaçan Uygur boylarının önemli bir kısmı Doğu Türkistan'a göçmüşlerdir. Burada Turfan ve Karaşar şehirlerinin civarında yerleşen Uygurlar, Türk medeniyet tarihî açısından büyük değer taşırlar. Daha Orhun Uygurları zamanında, tarım ve ticaret merkezleri olan Türkistan'ın bu büyük şehirleri, Uygurların etkisi altına girmişlerdi. Bu nedenle Uygur devletinin yıkılmasından sonra, Turfan dolaylarına kaçan Uygurlar için, bu bölge güvenilir bir yer olmuştur. 848 yılından sonra, kendilerini toparlayıp, varlıklarını komşularına kabul ettiren Uygurlar, 856 yılında ise kağanlıklarını ilân etmişlerdir.

Hazarlar, Ruslara Kiev'i kaybetti.

840 yılındaki Kırgız baskınından sonra, dört bir yana dağılan Uygurların bir kısmı, güney kesimlere, yani Çin ile Doğu Türkistan arasındaki Kansu bölgesine indiler. Önemli bir ticaret merkezî olan bu bölge, meşhur İpek yolu üzerinde idi. Bu bölgede yerleşen Uygurlar, büyük bir şehir olan Kan-Cov'da yeni bir devlet kurmuşlardır. 1036'da devletleri yıkıldıktan sonra da bu bölge Uygurları kültürlerini kaybetmemiştir ve bugün hala varlıklarıın sürdürmektedirler.

Karahanlılarda Saltuk Buğra Han, İslamiyet'i resmi din olarak kabul etti.

Gazne Devleti'nin kurulması, Türk egemenliğinin Afganistan ve Pakistan'a yayılması.
Gaznelilerin kurucusu sayılan Alp Tegin, Samanîlerin ordu komutanlarındandı. Ancak hanedanlığın tam anlamıyla kuruluşu, onun damadı Sebük Tigin döneminde mümkün olmuştur. Sebük Tigin, Gazne şehrini başkent yaparak Samanî sultanlarının egemenliğinden kurtulmuştur. Sebük Tegin'in oğlu Sultan Mahmut döneminde imparatorluğun sınırları Ceyhun'dan İndus Nehri'ne, oradan da Hint Okyanusu'na kadar uzandı ve Rey ve Hamedan'ı da kapsadı.

Hazar Kağanlığı'nın Ruslar ve Bizans İmparatorluğu tarafından ortadan kaldırılması.

Selçuklular, Seçuk Bey önderliğinde, Oğuz Yabgu Devleti'nden koparak Kazakistan'ın güneyine, İslam ülkeleri ile bir kapı durumudan olan Cend'e yerleştiler.

Karahanlılar Hükümdarı Ebu Nasr Ahmed zamanında, kardeşi İlig Nasr tarafından Samaniler devletine son verildi.

Gazneli Mahmut 1001-1027 tarihleri arasında Hindistan'a 17 sefer düzenleyerek, Kuzey Hindistan'ı topraklarına kattı. Bölge İslâmlaştı ve böylece Pakistan devletinin temeli atılmış oldu.

Çağrı Bey'in Doğu Anadolu'ya askerî seferler düzenlemesiyle Türk-Ermeni ilişkileri başladı.

Selçukluların güçlenmesi, bölgenin hakimi Karahanlılar ile Gaznelileri zor durumda bıraktı. Karahanlı-Gazneli işbirliğiyle 1025'te Arslan Yabgu, Gaznelilerce yakalanıp, Hindistan'daki Kâlencer Kalesine hapsedildi. Bu hadiseden sonra, Selçuklularla Gazneliler arasında açık bir mücadele başladı. Onun esareti yıllarında Selçuklular, ortak hükümdar sistemiyle yönetildi. Musa'yı yabguluğa, Yusuf'un oğlu İbrahim'i de yınallığa getirdiler. Mikâil'in oğulları Tuğrul ve Çağrı beyler, amcalarının hakimiyetini tanımakla birlikte, ayrı bölgelerde yaşamaya başladılar.

Selçuklular ile Gazne Devleti arasında mücadeleler başladı. Bu dönemde Horusan ve İran Selçukluların egemenliğine geçti.

Tuğrul Beyin üvey kardeşi İbrahim Yınal, 1038'de Nişabur'u alıp, Tuğrul Bey adına hutbe okuttu. Nişabur'a gelen Tuğrul Beyi muhteşem bir törenle karşıladı. Tuğrul Bey Sultanü'l-Muazzam (Büyük Sultan), Çağrı Bey de Melikü'l-Mülûk (Hükümdarların Hükümdarı) unvanını aldı. Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun kuruluş ve istiklâlini (bağımsızlığını) ilan ettiler.

Dandanakan Savaşı: Selçuklular ile Gazneliler arasında yapılan savaş. Selçuklu galib geldi. Selçuklu Devleti resmen kurulmuş oldu. Tuğrul Bey Selçuklu Devleti Sultanı oldu.

Fergana'da hüküm süren Batı Karahanlılar Devleti, Harezmşahlar tarafından ortadan kaldırıldı.

Karahanlı Hanedanı arasında çıkan anlaşmazlık neticesinde devlet Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Doğu Karahanlıların başında Tamgaç Buğra Han; Batı Karahanlıların başında ise Ahmet Arslan Han geçti.

Karahanlı Hanedanı arasında çıkan anlaşmazlık neticesinde devlet Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Doğu Karahanlıların başında Tamgaç Buğra Han; Batı Karahanlıların başında ise Ahmet Arslan Han geçti.

Kirman Selçuklu Devleti: Çağrı Bey'in oğlu Kavurt, Selçukluların Kirman kolunun başı idi. İran'ın güney kısmında yer alan Kirman'dan başka Fars, Hürmüz ve Umman'ı da zapt etmiştir. Daha sonra birkaç kez daha taht için hak talebiyle isyan eden Kavurt Sultan, Melikşah tarafından boğdurulmuştur. Onun yerine geçen oğulları Selçuklulara bağlı kaldılar.

Tuğrul Bey, Taberistan, Kazvin, Dihistan, İsfahan, Nihavend, Rey ve Şehrezur'u alarak devletin sınırlarını genişletti. 1046'da (bugünkü Azerbaycanda) Gence, 1048'de Erzen, Karaz, Hasankale, Erzurum ve havalisindeki Gürcü, Ermeni ve Bizans orduları yenilgiye uğratıldı.

Bizans, Ermeni ve Gürcü ittifakını mağlup eden Selçuklular, Doğu Anadolu'ya (Erzen, Karaz, Hasankale, Erzurum ve havalisine) girmiş oldu.

Tuğrul Bey, Bağdat'ı Şiî Büveyh oğullarından kurtarmak için Abbasî halifesi El-Kaim bi-Emrillah'ın daveti üzere Bağdat'a girdi. Bağdat fethedildi. Abbasiler Selçuklu egemenliğine girdi... böylece Abbasiler İslam dünyasındaki siyasi güçlerini Selçuklu Türklerine bıraktılar.

Gazneliler ve Büyük Selçuklular arasında barış anlaşması yapıldı. İki taraf arasında, Afganistan'ın kuzeyindeki Hindukuş Dağları sınır olarak belirlendi. Gazneliler, Selçuklu hâkimiyetine girdi.

Selçuklu sultanı Tuğrul Bey'in ağabeyi Çağrı Bey öldü.

Selçuklu sultanı Tuğrul Bey öldü.

KARS'IN FETHİ: Bizansa bağlı, Hıristiyanların önemli yerlerinden biri olan surlarıyla meşhur Ani Kalesi ile Kars ve çevresi Sultan Alparslan tarafından 16 Ağustos 1064'de fethedildi. Böylece Ermeni-Gürcü ittifakı kırıldı. Bu fetihler İslam dünyasında büyük sevinç kaynağı oldu ve halife Kaim bi-Emrillah, Alparslan'a, "fetihler babası", yani çok fetheden anlamına gelen "Ebü'l-Feth" lakabını verdi. Bu gün "ANADOLU FETİH GÜNÜ" olarak kabul edilmekte ve kutlanmaktadır.

Selçukluların Doğu Seferleri: Türkmen ve Kıpçaklar egemenlik altına alındı.

Sultan Alp Arslan'ın Şia sapkınları ve Şii-Fatimi kalıntılar ile mücadelesini takdir eden Mekke Emiri, biat etti ve hutbeleri Abbasî halifesi ve Alp Arslan adına okumaya başladı.

Macarlar Hıristiyan oldular.

1070 tarihinde İstanbul'da yapılan ve Bizans İmparatoru Michael VII Doukas tarafından Macaristan Kralı Géza'ya armağan edilen Taç, bir anlamda Macarların Hıristiyan oluşlarını simgeler.

Fakat Taç üzerinde "Kral Geza"'nın resminin etrafındaki yazı çok ilginçtir.
Şöyle yazar: "TÜRKLERİN SADIK KRALI GEZA" "Geovitzas pistos krales Tourkia" – "Geza true king Türkie"

Malazgit Muharebesi: Selçuklu Sultanı Alparslan'nın Doğu Roma İmparatorluğuna karşı kazandığı bu zafer ile, Anadolunun kapıları Türklere sonuna kadar açıldı. Bizans imparatoru Diogenes ile yapılan andlaşma, tahttan indirildiği için tatbik edilmedi. Sultan Alp Arslan, andlaşmanın silah zoruyla tatbikini ve bütün Anadolu'nun fethini emretti. Selçuklu Devleti emrindeki Türkmen boyları, Orta Asya'dan batıya sevk edilerek, Doğu Anadolu'daki Bizans hududuna gönderildi. Selçukluların gaza akınlarına mukavemet edemeyen Bizans kale ve garnizonları Türklerin eline geçti. Türk akınları Marmara Denizi sahillerine kadar uzandı ve fethedilen Anadolu, iskan edildi. Anadolu'nun Türkleşip, İslâmlaşması için gerekli bütün tedbirler alındı.

Sultanlığını tanımayan amcası Kavurd ile, Kerez'de yapılan savaşı kazanan Melikşah, birkaç gün sonra Kavurd'un ölümüyle, devlet içinde asayişi kısa sürede sağladı.

25 Ocak 1072 tarihinde Kaşgârlı Mahmut tarafından yazılmaya başlanan, Türk kültürün ilk Türkçe dilinde yazılan sözlük eseri olan Divânu Lügati't-Türk 10 Şubat 1074'te tamalandı.

Selçuklu hanedanından, Selçuk Bey'in oğlu Arslan Yabgu'nun oğlu Kutalmışoğlu Süleyman Şah... İznik (Nicaea) ile İzmit (Nicomedia)'i eline geçirdikten... Güney Marmara bölgesine tamamen hakim olduktan... ve Çanakkale boğazından geçen gemilerden vergi almaya başlamasının ardından... Başkenti İznik olan Büyük Selçuklu Devletine bağlı Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurdu.

Selçuklular tarafından 1071'de ele geçirilen Kudüs, Hıristiyan toplumunda özellikle XI.yüzyıl ile süregelen Haçlı Seferleri sırasında hedef haline gelmiştir. Haçlı Seferleri'nin başlaması ile Hıristiyan dünyasındaki Yahudi düşmanlığı siyasi, iktisadi ve sosyal etkileri ile birlikte daha da şiddetlenmiştir.
Saygınlığını yitirmeye başlayan kilise, politik isteklerini yönlendirmek için "Hz. İsa'nın içinde yattığı kutsal lahdin kurtarılması gerekliliği" gibi göstermelik dini gerekçeler öne sürerek etkinliğini korumaya çalışmıştır.
1099'da Papa II. Urban'ın çağrısı üzerine Avrupa'dan kutsal toprakları kurtarma inancıyla gelen Haçlılar, Kudüs'ü ele geçirerek burada Kudüs Latin Krallığı'nı kurmuşlar, Hıristiyanlığı yaymaya uğraşmışlardır.

Batı Roma İmparatorluğu, Anadolu Selçuklu Devletine vergi ödemeye başladı.

Sultan Melikşah, Suriye'nin kilit şehri Antakya'yı bir baskınla fethetti. Antakya'nın en büyük kilisesini camiye çevirip, fetih şükrânesi olarak yüz yirmi müezzinin okuduğu ezandan sonra Cum'a namazını burada kıldı.

Selçuklular Diyarbekir'i fethetti. Mervânîler Hanedanı ortadan kalktı.

Musul, savaşılmadan Büyük Selçuklu devletine tabi oldu.

Doğu Karahanlılar Devleti 1090 yılında Selçuklulara bağlandı.

Bizans entrikası ile Kuman Türklerinin Peçenekleri yenmesi ile Peçenekler tarihten silinmiştir. Kumanların komutasında ki Bizans ordusu, Peçeneklerin tümünü, kadın çocuk ayırmadan ve geriye hiç kimse bırakmadan kılıçtan geçirmiştir.

Bu savaşın sonucu olarak, müttefikini kaybeden Çaka Bey Devleti'de ortadan kaldırıldı.

Irak Selçuklu Devleti: Son hükümdar Sultan III. Tuğrul Şah'ın 1194 yılında bugünkü Tahran yakınında yapılan Rey muharebesinde Şii Alevi-Caferi koluna mensup Harezmşah Tekiş tarafından yenilerek öldürülmesi ile sona erdi. Topraklarının doğu (Horusan) kısmı Harezmşahlar'a, batı (Irak) kısmı İldenizlilere kaldı.

Süleyman Şah'ın şahadetinden sonra oğulları Kılıç Arslan ve Kulan Arslan, Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah tarafından tutsak alındı. İki kardeş Melikşah'ın ölümü üzerine serbest bırakıldıktan sonra… 1086-1092 arasında başsız kalan Anadolu Selçuklu Devleti'nin başına I.Kılıçarslan geçti. I.Kılıçarslan, 1.Haçlı Seferiyle Anadolu'ya gelen Haçlılarla mücadele etmiştir.

Suriye Selçuklu Devleti: Melik Tutuş'un ölümünden sonra oğullarından Rıdvan Halep'te, Dukak ise Şam'da saltanatını ilan etti. Böylece Suriye Selçuklu Devleti, Halep Melikliği ve Şam Melikliği olmak üzere iki kola ayrıldı. Halep Melikliği, 1118'de Artuklu İlgazî'nin eline geçerek sona erdi. Şam Melikliği, meliğe bağlı komutan Zahiriddin Tuğtegin'in Böriler Hanedanını kurması ile 1104 yılında ortadan kalktı.

Büyük Selçuklu Devleti'nde iç karışıklıklar ve yarı bağımsız atabeyliklerin ortaya çıkması

Mahmud'un Isfahan ve Sencer'in Horusan Meliklikleri, kardeşleri Sultan Berkyaruk'a bağlı olarak devam etti.

Terken Hatun oğlunu tekrar iktidara geçirebilmek amacıyla bu sefer Berkyaruk'un dayısı Azerbaycan Emiri İsmail Bin Yakutî'ye haber gönderip, Berkyaruk'a karşı yanında yer alması şartıyla kendisiyle evlenmek istediğini söylemiştir. İsmail Bin Yakutî de Selçuklu tahtını ele geçirebilmek amacıyla bu teklifi kabul ederek Berkyaruk üzerine harekete geçti. Şubat 1093'te Kerec yöresinde yapılan savaşı Berkyaruk'un ordusu kazandı. Bu galibiyetten sonra Bağdat'a giden Berkyaruk, Halife tarafından "Rükneddin" (dinin direği) lakabıyla sultan ilan edildi ve 3 Şubat 1094 adına hutbe okundu.

Berkyarul ile amcası Tutuş arasında Rey yakınlarında gerçekleşen savaşı Tutuş kaybetti ve öldü. Fakat Tutuş'un ölümünden sonra; küçük oğlu Dukak Şam'da, Tutuş'un büyük oğlu Rıdvan ise Halep'te kendini sultan ilan etti. Böylece Berkyaruk döneminde Suriye'de Halep Melikliği ve Şam Melikliği kuruldu.

1096-1099 Birinci Haçlı Seferi.

Haçlı Seferleri; Papalığın teşvikiyle, Hıristiyan Avrupalıların, Müslümanlara karşı tertip ettikleri seferlerdir. En önemlisi dînî olmak üzere, siyasî, sosyal ve iktisadî sebeplere dayanan Haçlı seferlerini, Papa İkinci Urbanus, 1095 yılında toplanan Clermont Konsili'nde yaptığı konuşmayla başlatmıştır.

Birinci Haçlı Seferi sonucunda İznik ve Batı Anadolu, Bizans tarafından alınmış, Suriye ve Filistin kıyılarında Haçlı devletçiklerinin oluşmuştur.

Haçlı Orduları, Anadolu Selçuklu Devletinin başşehri İznik'i ele geçirdi.

Kılıç Arslan (d.1079-ö.13 Temmuz 1107) Anadolu Selçuklu Devleti ve Danişmendliler, Haçlılar'ı Kastamonu ve Merzifon'da mağlup etti.

Büyük Selçuklu Devleti, Harran'da Haçlılar'ı yenerek Fırat'a ilerlemelerine engel oldu.

Suriye'de Selçuklular'ın Haçlılarla mücadelesi: Şam ve Halep'in Haçlı kuşatmalarına direnişi

Selçuklu sultanı Muhammed Tapar, Batınîlerin merkezi olan Alamut Kalesi kuşattı ve çok sayıda Batınî ortadan kaldırıldı.

I. Kılıçarslan öldü… yerine oğlu Şahinşah geçti. Asıl adı Melikşah'tır.

Anadolu Selçuklu Devletinde, I.Kılıçarslan'ın ölümü üzerine yaşanan Buhran Dönemi.

Büyük Selçuklu ordusunun Gazne'ye girmesi ve Gazne Devleti'ni vergiye bağlaması

Doğu Karahanlılar Devleti 1133 yılında Moğol asıllı Karahıtayların hâkimiyetine girdi. Bu durum 1211'e kadar devam etti. Bölgenin tamamı Cengiz Han tarafından istilâ edildi.

Büyük Selçuklu ordusunun Gazne'ye tekrar girmesi ve Gazne Devleti'ni yeniden vergiye bağlaması

Son Selçuklu Sultanı Sultan Sencer, Katvan Muharebesi'nde Karahitaylar'a mağlup oldu. Büyük Selçuklu Devleti'nin çöküş dönemi başladı.

Selçukluların Katvan Savaşı'nda yenilmesiyle, Batı Karahanlılar da Karahitay hâkimiyetine girmiş oldu.

Büyük Selçuklu Sultanı Sencer'in, Karahıtaylarla yaptığı savaşta yenilmesi üzerine, Atsız Harezmşah, Selçuklulardan bağımsızlılığını ilan etti. Horasan üzerine yürüyerek, Sencer'in (Selçuklu) başkenti Merv'i ele geçirdi.

Atsiz Harezmşah, Nişapur'u alarak kendi adına hutbe okuttu.

Anadolu Selçuklu Devleti, Eskişehir ve Ladik'te Haçlılar'ın Alman kolunu mağlup etti. Türkiye Selçukluları 2.ci Haçlı Ordusunu dağıttı.

Büyük Selçuklular, Gazne'yi Gurlular'dan kurtardı.

Sultan Sencer, Oğuz Türkleri ittifakı ile girdiği savaşta Oğuzlara esir düştü. Nisan 1156'da bu esaretten kaçarak kurtuldu.

Temuçin (Cengiz Han) d:26 Ocak 1155-ö:18 Ağustos 1227) babası: Yegüsey Batur

Sultan Sencer'in ölümü Büyük Selçuklu Devletinin sonu olarak kabul edilir. Ölüm tarihi ve yeri: 8 Mayıs 1157, Merv, Türkmenistan

Büyük Selçuklu Devleti'nin dağılmasıyla Gazne ve Afganistan, tekrar Gurlular'ın eline geçti.

Sultan Sencer'in ölümü, Harezmşah Devletini, Doğu İran'ın en güçlü devleti haline getirdi. Sencer'e bağlı mahallî hanedanlar, Oğuz reisleri, Büyük Selçuklu emîrleri, yönettikleri bölgeleri genişletmek için büyük bir çaba gösteriyorlardı. Irak'taki Selçuklu Sultanı Gıyaseddin Muhammed bin Mahmud'un durumu pek sağlam değildi. İl-Arslan, bu durumdan yararlanarak, bağımsızlığını ilan ettiği gibi, durumu Selçuklu sarayına da duyurdu.

1160 yılında, detayları bilinmeyen bir dizi olay sonunda, Kuzey Çin'in hakimi Jin Hanedanı, Tatarları hezimete uğrattı. Tatarlar bir süre karmaşa içinde dağıldılar.

Anadolu Selçuklu Devleti, Danişmendliler'in tüm topraklarını ele geçirerek Anadolu'da tek güç haline geldi.

Miryokefalon Muharebesi Anadolu Selçuklu Sultanı II.Kılıç Arslan ile Bizans imparatoru I.Manuil arasında, Beyşehir Gölü yakınlarında yapılan savaştır. Anadolu'da Türk hakimiyetinin kabul edildiği savaştır. Anadolu'nun tapusunun alındığı savaş olarak da bilinir.

Selahaddin Eyyubi, 1177 yılında Montgisard Muharebesi'nde Kudüs Kralı IV. Baudouin'e yenildi.

Temuçin, 1183'te, babasının kan kardeşi olan Kerait Hükümdarı Tuğrul Han (Türk) ile birlikte hareket etmeye başladı.

Afgan asıllı Gurlular, 1187 tarihinde Gazneli Devleti'ni ortadan kaldırdılar.

Kutsal Topraklar'ı Haçlılardan geri almak için bir ordu kurdu ve komutasındaki ordusuyla beraber 4 Temmuz 1187 tarihinde gerçekleşen Hıttin Muharebesi ile Kudüs Kralı Lüzinyanlı Guy'ın ordusunun büyük bir bölümünü yok etti.

Kudüs Selahattin Eyyubi tarafından fethedildi. Kudüs'ün Fethi veya Kudüs Kuşatması, 20 Eylül 1187'de Selahaddin Eyyubi'nin başlatmış olduğu kuşatmadır. Şehri savunan Kudüs komutanı İbelinli Balian'ın 2 Ekim 1187'de şehri teslim etmesiyle sona ermiştir. Kudüs'te yaşayan Hristiyan toplumun şehrin teslim edilmesi ile diğer Hristiyan topraklara göç etmiştir.Kübbetü's Sahra'nın üstündeki haç işaretini kaldırttı. Şehrin restore, mimari ve yenilenmesine çok önem verdi. Mübarek Mescid-i Aksa'ya Nureddin Zenki'nin hazırlamış olduğu minberi hediye etti. Bu minberin işlemesi İslam şaheserlerindendir.

1188 yılında Selahaddin, Antakya Prensliği'ne (Haçlı Kontluğu) karşı sefere çıktı. Bu bölgede birçok kaleyi ele geçirdi.

1189'da toplanan Kurultay kararı ile Temuçin'e Kağan unvanı verildi. Bu kurultayda Temuçin, teşkilatı için en güvenilen yakınlarından bir danışma meclisi oluşturdu.

3.ncü Haçlı Orduları Anadoludan geçti.
III. Haçlı Seferi'nde Haçlılar'ın Alman kolunun Konya'yı istilası, Silifke'de Alman İmparatorunun boğulması sonrasında Alman ordusunun dağılması

Selahaddin Eyyubi, III.Haçlı Seferi sırasında Haçlı devletlerine karşı Müslüman askerî harekâtına öncülük etti. 1191 yılında gerçekleşen Arsuf Muharebesi'nde İngiliz Kralı I.Richard'a yenildiyse de, onunla yaptığı Ramla Antlaşması sayesinde Kudüs'ü muhafaza etti.

Selahattin Eyyubi'nin ölümü üzerine Haçlı orduları Kudüs'ü işgal etti.

Tökiş Harezmşah, bütün Doğu İran ve Horasan'a söz geçirmek ve oraları buyruğu altına almak için Abbasî halifesi Nâsır ile anlaşarak, Selçuklu sultanı II.Tuğrul'u yendi ve öldürttü. Büyük Selçuklu Devleti'nin ardıllarından Irak Selçuklu Devleti, Harezmşahlar Devleti tarafından ortadan kaldırıldı.

Temuçin, Tatarlar'ı mağlub etti. Tatar boyları, diğer boylar arasına dağıtıldı.

Temuçin, Chakirmaut Savaşı'nda Naymanlar'ı yendi.

Antalya'nın fethiyle Anadolu Selçuklu Devleti, Akdeniz'e açılmış oldu.

Ordusunun başında Belh'e yürüyen Alâeddin, kuvvetli bir kuşatmadan sonra burayı teslim aldı.

Alâeddin, büyük bir orduyla Mâverâünnehir seferine çıktı. Karahıtayları yenerek, Buhara'yı aldı. Bu tarihten sonra Karahıtaylar bir daha toparlanamadılar. Küçlük kumandasındaki Naymanların, Cengiz'in önünden kaçarak Karahıtay topraklarına girişi, bu devletin yıkılışını kolaylaştırdı.

Cengiz Han, Jin hanedanına karşı bir sefer düzenledi… ve Jin ordusunu dağıttı.

Karlukların beylik dönemi.

Semerkand, Alâeddin tarafından zapt edildi.. Mâverâünnehir, kesin olarak, Harezmşahların hakimiyeti altına girdi.

Sinop'un fethiyle Anadolu Selçuklu Devleti Karadeniz'e açılmış oldu.

Karluk ve Uygur Türkleri'ni de egemenliği altına alan Cengiz Han, Çin seferi hazırlığına başladı. Çin Seddi'ni aşarak dört kol hâlinde Çin'e giren Cengiz Han, Pekin'i fethetti.

Karakurum'a dönüşü sırasında Çin'in bütün zenginliklerini beraberinde götüren Cengiz Han, daha sonra Karakıtaylar (Kitan) Devleti'ne de son verdi.

Harezmşahlar, İran'a sefer yaptı.

Alâeddin Muhammed Harezmşah, Cengiz ile savaşa karar verdi. Alâeddin'in bu kararı, Harezmşahlar Devleti'nin ortadan kaldırılmasına, Doğu İslâm dünyasında yüz binlerce Müslüman'ın ölümüne, birçok şehir ve eserin yakılıp yıkılmasına yol açtı.

22 Nisan 1219 ‘da Semerkand Cengiz Han'a teslim edildi. Savaş olmadığı için katliam olmadı.

Harezm kenti olan Buhara, Cengiz Han'a çatışmasız olarak teslim edildi. Aynı günlerde Otrar ve Cend'de Cengiz Han ordusu tarafından fethedildi.

Moğollar, Harezm hakimiyetindeki Horusan bölgesine girdi. Bölgenin direnmesi ve Cengiz Han'ın tek damadının katledilmesi üzerine büyük bir katliam gerçekleşti.

Moğollar, Gürgenç'i fethederek Harezmşahlar Devleti'ne büyük ölçüde son verdi. Bu tarihten sonra Harezmşahlar, Celaleddin Harezmşah'ın ölümüne kadar küçük bir bölgede varlığını sürdürdü.

Çang Çuen Cengiz Han'a Taoizmi anlatır ve ona şehvetini köreltmeyi, zevki okşayan tatları reddetmeyi, taze ve hafif yiyecekler yemeyi, nefsin isteklerinden uzak durmayı öğütler. Bütün bir ay boyunca sadece uyumaya çalışmasını, manevi zenginlikleri ve enerjisi karşısındaki artışa şaşıracağını söyler. Cengiz Han, Çang Çuen adına, Taoizm üstadını vergiden muaf tutma amacı taşıyan mühürlenmiş bir yarlık hazırlar.

Cengiz Han, 80 bin kişilik Rus-Kıpçak ordusunu Kalka Nehri kıyısında mağlubiyete uğrattı.

Cengiz Han sağlığında, 1224 yılında, Türk-Moğol devlet anlayışına uygun olarak, ülke topraklarını oğulları arasında taksim etmiştir. Bu paylaşmaya göre;
• Büyük oğlu Cuci, Dest-i Kipçak'in,
• Çağatay Doğu Türkistan'ın,
• Ögeday doğu bölgelerinin ve
• Küçük oğlu Toluy Moğolistan'ın hâkimi olacaktır.

Cengiz Han, Kıpçak Bozkırı ve İran'ın büyük bir bölümünü fethetti.

Cengiz Han, Kuzeybatı Çin'de, 18 Ağustos 1227'de hayatını kaybetti. Cengiz Han'ın neden öldüğü ve mezarının nerede olduğu günümüzde hala bilinmemektedir.

Cengiz Han'dan sonra vasiyeti gereği, kurultay, Ögedey'i Cengiz İmparatorluğu'nun başına Kağan seçti. Onun zamanında Kore, Kuzey Çin tamamıyla imparatorluğa bağlandı.

Çağatay Hanlığı: Cengiz Han soyundan. Cengiz Han, ölmeden yaptığı taksimat ile Doğu Türkistan'ı, oğlu Çağatay'a verdi.

Cengiz hanedanı, Kıpçak-Rus kuvvetlerini yendi.

Türkiye Selçukluları ile Harzemşah arasında Yassı Çimen Savaşı: Moğol istilasından kaçarak Anadolu'ya ilerleyen Harezmşahlar, Yassı Çemen Muharebesi ile Anadolu Selçuklu Devleti tarafından durduruldu.

Moğollar Harezmşah Devletini ortadan kaldırdı.

1235'te devlet işlerini alâkadar eden yeni meseleler münasebetiyle toplanan büyük kurultayda Batı Seferi, yani Doğu Avrupa'nın istilâsı kararlaştırıldı. Bu maksatla bilhassa Türklerden olmak üzere büyük bir ordu toplandı.

Altın-Orda Hanlığı (1236-1502)
Cengiz Han'ın büyük oğlu olan Cuci'nin oğlu Batu Han (1236-1255) tarafından kurulan bu devlet Berke Han zamanında İslâmiyet'i kabul etti. İslâmiyet Özbek Han zamanında (1312-1340) bütün Altınordu'ya tamamen yerleşti.

Dest-i Kıpçak'ın idaresini üstlenen Cuci'nin 1227 yılında ölmesi üzerine, on sekiz oğlundan en büyüğü olan Orda ile ikinci oğlu Batu, dedeleri Cengiz Han'in yanına giderek han olmak istemişlerdi. Cengiz Han, "orda" adi verilen iki karargâhtan (otağ), altın aksamlı Ak-Orda'yi Batu'ya, gümüş aksamlı Gök-Orda'yi Orda'ya kurdurdu. Böylece ikinci oğul Batu'yu, babası Cuci'den sonra hanlık makamı için tercih etmiş oluyordu.

Ak-orda veya Altın-orda adıyla Batu Han, Doğu Avrupa'ya kadar bütün Dest-i Kıpçak'ın hâkimi olurken, kendisine bağlanan ağabeyi Orda, Gök-orda adıyla, İtil'den İrtis'e kadar olan devletin doğudaki topraklarını yönetmekteydi. Devletin Başkenti Saray şehri idi. Bundan sonra Batu, Sayın Han; Orda ise İçen Han lakapları ile anılacaklardır.

Batu'dan sonra başa geçen kardeşi Berke, İslamiyet'i kabul eden ilk Altın-Orda hanıdır ve devlet en parlak dönemini onunla yasamıştır. (1256-1266).

Özbek Han(1313-1340), zamanında ise İslamiyet resmî din olarak kabul edilmiş ve zaten ordu ve halkının hemen tamamı Türk olan Altınordu Devleti tam bir Müslüman-Türk devleti hüviyetine bürünmüştür.

Aynı dönemde devletin doğu kanadı olan Gök-Orda sülâlesi ortadan kaldırılarak devlet merkezîleşmiştir. Fakat 1369 yılından sonra Cuci'nin diğer oğulları; Togay-Timur ve Siban neslinden gelenler güç kazandılar.

Togay-Timur nesli, Altın-orda hanlık makamını ele geçirirken, Siban neslinden gelenler de Bati Sibirya'da hükümran olmuşlardır.

Toktamış Han zamanında (1379-1396) Timur'un darbesi ile sarsılan Altın-Orda Devleti, Küçük Muhammed Han zamanında (1427-1440) bölünmeye başlamış ve nihayet, Şeyh Ahmet Han (1481-1502) ile birlikte devlet tamamen ortadan kalkmıştır.

Altın Ordu Hanlığının parçalanması ile ortaya Tatar Hanlıkları çıkmıştır. Bunların hepsi, Cengiz Han soyundan gelen hanlar tarafından idare edilmiştir.

Cengiz hanedanı, Kıpçak ülkesini (Dest-i Kıpçak) fethe başladı. Rus birliği 1237-1242 Cengiz hanedanı saldırıları sırasında baskılara dayanamayarak dağıldı. Halef devletler Altın-Orda Hanlığı'na vergi ödemek suretiyle varlıklarına devam edebildiler. Özbek Han'ın onayı ile 15. yüzyıl ortalarında Vladimir Büyük Knezi kuruldu ve bu Knez 1547'de Rus Çarlığına dönüştü.

Cengiz hanedanı, Moskova'yı işgal etti.

Cengiz hanedanının Kuman seferleri. Kıpçak sahrasından Kumanlar kovuldu; bir kısmı kuzeydoğu'da Kama Bulgarları arasına, kalanları da Macaristan'a iltica ettiler.

Anadolu Selçuklu Devletine karşı isyan ederek, yönetimi ele geçirmeye kalkışan isyankar Sadeddin Köpek öldürüldü.

Baba İshak ayaklanması sonucunda Anadolu Selçuklu Devleti güç kaybı yaşadı.

Batu Han, 1240'da Kiyef (Kiev) şehrini, kısa süren bir muhasaradan sonra zaptetti.

Cengiz hanedanı, Viyana önlerine geldi.

Cengiz Han'ın torunu Hülagü, Selçukları yendi. Anadolu Selçuklu Devleti, Gıyasettin Keyhüsrev zamanında, Moğol-İlhanlılara karşı bu savaşı kaybetmekle onlara bağımlı hale geldi ve 1308 yılında II.Mesut'un vefatı ile tümden dağıldı.

Afşar boyunun Karamanlı kolundandır.

İlhanlı Devleti: Cengiz Han'ın oğlu Tuluy'un oğlu Hülagü tarafından, bugünkü İran topraklarında, başşehri Tebriz olan İlhanlı (Han'a bağlı topraklar) adıyla kuruldu.

Hülagü, Alamut Kalesini ele geçirdi. Burada üslenen İsmaili (Batini) Haşhaşainlerin faaliyetlerini ortadan kaldırdı. İran'ın zaptını tamamladı.

Hülagü, Abbasilerin başşehri olan Bağdat'a girdi. Abbasilerin 751 yılında Zap Suyu Savaşında yaptıkları gibi büyük bir katliam gerçekleşti. Bağdat'ın düşmesi ile Abbasi Halifeliği sona erecek ve Memluk Halifeliği başlayacaktır.

Hülagü Han, şehrin dışına kurduğu karargahtan haber gönderip o beldenin en büyük alimi ile görüşmek istediğini bildirir. Ancak kimse görüşmek istemez. Çünkü, işin içinde kelleyi kaptırmak da vardır.
Bu haber zamanın genç alimlerinden Kadıhan Hazretleri'ne ulaştığında, "Ben gidip görüşürüm" der. Herkes "bir kurban bulundu" diye rahatlar.

Kadıhan Hazretleri daha tıfıl bir gençtir. Doğru dürüst sakalı bile yoktur. Ufak tefek bir cüsseye sahiptir. Görüşmeye giderken kendisine; bir deve, bir keçi bir de horoz verilmesini ister. Bunlar hemen tedarik edilir.
Kadıhan bu hayvanlarla Hülagu'nun çadırına vardığında, onları dışarıda bırakıp içeri girer. Kendisini takdim ederler. "İstediğiniz Müslüman âlim bu" derler.

Hülagü Han, genci şöyle tepeden tırnağa bir süzer! Beklediği bir tip olmadığı için çok şaşırır ve "Başka birini bulamadılar mı?" diye sorar. Kadıhan hazretleri, böyle bir tepkiyle karşılaşacağını bildiği için, Hülagü'nun sorusunu şöyle cevaplandırır:
-Sen görüşmek için, iri yarı boylu poslu birini istiyorsan, devemi getirdim. Yok, yaşlı sakallı biri ile görüşmek istiyorsan, bir keçi getirdim. Yok, sesi gür biri ile görüşmek istiyorsan, horoz getirdim. Üçü de çadırın önünde, onlarla görüşebilirsin!

Hülagü Han, karşısındakinin sıradan biri olmadığını anlar:
-Sen şöyle otur bakalım, deyip yer gösterir. Hemen arkasından ilk sorusunu sorar:

-Söyle bakalım! Beni buraya getiren sebep nedir?
Kadıhan bu soruya şöyle cevap verir:
-Seni buraya bizim amellerimiz getirdi. Nimetlerin kıymetini bilemedik. Esas gayemizi unutup makam, mevki, mal mülk peşine düştük, zevke sefaya daldık. Cenab-ı Hak da verdiği bu nimeti almak üzere seni gönderdi.

İkinci sorusunu sorar:
-Peki beni buradan kim gönderebilir?
-O da bize bağlı, benliğimize dönüp ne kadar kısa zamanda toparlanıp, nimetin kıymetini bilir, zevk sefadan, israftan, zulümden, birbirimizle uğraşmaktan vazgeçersek işte o zaman sen burada duramazsın!

Moğol Büyük Han'ı... Cengiz Han'ın oğlu Tuluy'un oğlu Mengü, kardeşi Kubilay ile birlikte Çin'de savaşırken öldü. Bunun üzerine kardeşleri Kubilay ile Arık Boğa (Erik Boğa) arasında taht mücadelesi oldu. Kubilay 5 Mayıs 1260'da Moğol Büyük Han'ı oldu.

Cengiz Han'ın oğlu Tuluy'un oğlu Kubilay Han, Moğol imparatoru oldu.

Ayn Calut Muharebesi: Memlük Ordusu ile İlhanlılar arasında, Celile Bölgesi'nin Ayn Calut mevkiinde yapılan muharebe. Memluk-Türk ordusu Moğollara karşı galip oldu.

İlhanlılar ile Suriye'yi elinde bulunduran Memlük Sultanlığı arasında yapılmıştır.

İlhanlılar Devleti Hükümdarı Hülagü Han (15 Ekim 1218, Moğolistan - 8 Şubat 1265, Maraga, İran). Cengiz Han'ın oğlu Tuluy'un oğlu Hülagü Han öldü. Atı ve cariyeleri kurban edilerek onunla birlikte gömüldü. Mezarı Urmiye Gölü'ndeki bir adadadır. En büyük oğlu Abaka Han yerine geçti.

Kubilay (Yuan) Hanlığı (1271-1368): Kubilay Han'la beraber, Cengiz Han Devleti dörde ayrıldı ve ayrı ayrı devletler ortaya çıktı. Çin-Moğol İmparatorluğu Başkent Pekin olmak üzere Kubilay Kağan tarafından kuruldu. Kubilay Han, Çin'de Yuan Hanedanlığı'nı kurarak 1271 ile 1294 yılları arasında hükümdarlık yaptı. 1369 yılına kadar Çin'e hâkim olmuşlardır.

Memlûk Sultanı Baybars, İlhanlıları ikinci kez Elbistan'da yenilgiye uğrattı.

Karamanoğlu 1.Mehmet Bey, Konya'yı aldıktan sonra Selçuklu tahtına, Sultan II. İzettin Keykavus'un oğlu Gıyasettin Siyavuş'u (Cimri) 12 Mayıs 1277'de çıkartmıştır.

1277 yılında Türkçenin zayıfladığı, Farsça ve Arapça karşısında itibarsız görüldüğü Anadolu'da Karamanoğulları Beyliği hükümdarı 1.Mehmet Bey, bir ferman yayınlar ve Türkçenin konuşulmasını zorunlu kılan, Türkçenin resmi dil olduğunu belirten bir ferman yayınlar.

13 Mayıs 1277 tarihinde fermanın yayınlanması sebebiyle her yıl 13 Mayıs günü, DİL BAYRAMI olarak kutlanır.

İşte o ünlü ferman:

"Şimden girü hiç kimesne kapuda ve divanda ve mecalis ve seyranda Türki dilinden gayri dil söylemeye"

Kubilay Han, 1279 yılında Song Hanedanlığı'na kesin olarak son vererek Çin'i tekrar birleştirdi. Kubilay'ın devletinin hudutları, Çin dışında Kıpçak, Çağatay, Almalık, İran ve kuzeyde Polonya hudutlarına kadar yayılıyordu.

İkinci Humus Savaşı: Memluk komutanı Baybars, İlhanlıları yendi. Moğol baskısı sona erdi.

Cengiz Han'ın oğlu Tuluy'un oğlu Kubilay Han öldü.

Selçuklu Sultanı II.Giyaseddin Mesut, aşiretini güçlü bir beylik haline getiren Osmangazi'ye bir ferman ile, emirlik payesiyle... bağımsızlık sembolü sayılan tuğ, alem, tabil (davul), nakkare, cevgen gibi musiki aletleri göndermiştir. Bu olay Osmanlılarda Mehterin ilk kuruluşu olarak kabul edilmektedir.

Böylece Anadolu Selçuklu Devleti, Osman Gazi'nin, kendisine uçbeyliği olarak tahsis edilen Söğüt ve Domaniç civarı bölgedeki bağımsızlığını tanımış oldu.

İç karışıklıklar sonucu İlhanlılar parçalandı. İlhanlı topraklarının Azerbaycan bölümünde Çobanoğulları, geriye kalan büyük bölümü üzerinde ise Celâyirliler Devleti kuruldu.

İlhanlı Devleti ardılları.

İlhanlı Devleti ardılları.

• İlk "Divan Teşkilatı" kuruldu.
• İlk defa vezirlik makamı kuruldu.
• İllere ilk defa kadılar ve subaşılar gönderildi.
• Yaya ve Müsellem adıyla ilk düzenli ordu kuruldu.
• İlk medrese İznik'te açıldı.
• İlk donanmaya sahip olunda ve Karamürsel'de ilk tersane kuruldu.
Bu adımlarla "beylik"ten "devlet" yapısına geçiş sağlanmıştır.

Edirne Kırkpınar yağlı güreşleri yapılmaya başlandı.

Ming Hanedanlığı, Moğolları ülkeden çıkardı ve yönetime geçti.